En çok rastlanan kanser türü deri kanseridir. Vücudun hemen her yerinde rastlanmasına karşın %80'i yüz ve baş-boyun bölgesinde görülür. Bu nedenle de hem yaşamsal tehlikesi fazladır, hem de şekil bozuklukları yaratma riski yüksektir.
Deri kanserinin en önemli nedeni ultraviyole ışınlarıdır. Herhangi bir yaş, deri rengi veya cinsiyet kısıtlaması olmaksızın herkeste deri kanseri görülebilir. Bazı hallerde risk daha fazladır, bunlar:
- Açık renk ve özellikle çilli olanlar,
- Saç ve göz rengi açık olanlar,
- Vücudunda fazla sayıda ben olanlar ve çok büyük veya şekil bozukluğu olan benleri bulunanlar,
- Akrabalarında deri kanseri olanlar,
- Su toplamasına neden olacak derecede güneş yanığı geçirmiş olanlar,
- Dış ortamda, güneş ışınları bulunan yerlerde uzun vakit geçirenler,
- Türkiye gibi güneş ışığının yıl boyunca çok fazla etkili olduğu yerlerde yaşayanlar,
- Radyoterapi (ışın tedavisi) almış olanlar.
Deri Kanseri Çeşitleri
En sık görülen deri kanseri tipi bazal hücreli kanserdir. Bu kanser türü en az tehlikeli olan deri kanseridir. Bazal hücreli kanser yavaş büyür ve yayılım riski daha azdır. Bu yüzden, erken yakalandığında yaşamı tehdit eder hale gelme riski azdır. Şayet tedavide gecikilirse derinin derin katmanlarına doğru büyür, hatta daha derin dokulara, kemiğe kadar ulaşabilir. Bu hale gelenlerde tedavi daha zordur.
İkinci sıklıkta görülen deri kanseri yassı hücreli kanserdir. Daha çok dudaklarda, yüzde ve kulaklarda görülür. Bazan lenf bezlerine ve iç organlara yayılım olabilir. Tedavide geç kalınırsa hayatı tehdit eder hale gelebilir.
Üçüncü bir deri kanseri tipi de “malign melanom” (mm)dur. En az görülen deri kanseri tipi olmasına karşın, özellikle son yıllarda atmosferde meydana gelen değişikliklerden dolayı Türkiye gibi fazla güneş alan bölgelerde sıklığı giderek artmaktadır. Ayrıca mm en tehlikeli cilt kanseri türüdür. Erken tanı konursa tamamen iyileştirilebilen mm, gecikildiğinde hızla tüm vücuda yayılarak ölüme neden olabilir.
Deride Görülen Diğer Oluşumlar
Deride en sık benler ve keratoz denilen lekeler görülür. Koyu renkli deri hücrelerinden oluşan benler deri ile aynı düzlemde veya kabarık olabilir. Çoğu tehlikeli olmamasına karşın; doğuştan olan büyük benler ve alacalı renkli, sınırları tam seçilemeyen benlerin mm'a dönüşme riski vardır. Yaka gibi elbiselerin sert yerleri, kolye gibi takılar nedeniyle sürekli travmaya uğrayan benler ve el ayası-ayak tabanı gibi travmaya fazla açık yerlerde bulunan benler cerrahi olarak alınmalıdır. Bazıları da kozmetik nedenlerle alınabilir.
Keratozlar ise kuru-kaba yüzeyli, kırmızı veya kahverengi lekelerdir. Genellikle güneş gören vücut bölgelerinde oluşurlar. Bazılarının yassı hücreli kansere dönüşme riski vardır.
Hangi Hallerde Deri Kanserinden Şüphelenilir ?
Bazal ve yassı hücreli kanserler çok çeşitli renk ve görünümde olabilirler. Kanserin başlangıcı küçük, beyaz veya kırmızı bir kabarıklık veya nodül şeklinde olabilir. Yüzeyi düzgün ve parlak olabildiği gibi mat ve çukurluklar içeren bir halde de olabilir. Veya, yüzeyi kaba, kuru ve kabuklanan kırmızı bir nokta şeklinde; üzeri kabuklu bir grup nodül şeklinde; dört haftadan uzun süredir geçmeyen bir yara şeklinde veya yara izi izlenimi veren beyaz bir leke şeklinde görülebilir.
Malign melanom ise vücutta önceden bulunan bir benin aniden boyut, şekil veya renk değiştirmesiyle veya hiç olmayan yeni bir oluşum olarak başlayabilir. Eğer vücuttaki bir ben asimetrikse, yani iki yarısı birbirinin tam aynısı değilse; benin sınırlarında düzensizlikler (çentiklenme, soluklaşma) varsa; benin renginde ani değişiklikler olmuşsa; 6 milimetreden büyükse veya aniden büyümüşse malign melanom gelişme riski vardır.
Şüphelenilen durumlarda mutlaka bir plastik cerraha veya dermatoloji uzmanına başvurulmalıdır. Deri kanseri tanısı için her iki uzmanlık dalı da yeterli donanıma sahiptir. Tanı dermatoloji uzmanı tarafında konmuş ve cerrahi olarak çıkartılması gerekiyorsa işlem plastik cerrah tarafından yapılır.
Tanı ve Tedavi
Derideki şüpheli lezyonun kesin tanısı için küçük oluşumlarda tamamı, büyüklerde ise bir kısmının cerrahi olarak çıkartılıp mikroskop altında patolog tarafından incelenmesi gerekir. Kanserin cinsi, vücutta bulunduğu yer, evresi ve büyüklüğüne göre çeşitli cerrahi yöntemler uygulanabilir.
Kanserin boyutları küçük ve erken evrede ise lokal anestezi ile kolayca çıkartılabilir. Şayet kanser büyük boyutlara ulaşmış veya ileri bir evrede ise genel anestezi altında daha karmaşık müdahalelere gerek olabilir. Büyük çaplı müdahalelerden sonra flep veya greft denilen deri aktarımlarına gerek olabilir.
Tedaviden sonra hastanın sık aralıklarla izlenmesi gerekir. Aynı problemin veya benzerlerinin tekrarlaması için bazı önlemler almak gereklidir. Bu şartlar hiç kanser olmamış kişiler için de geçerlidir:
- Uzun süre güneş altında bulunmak veya çalışmak gereken hallerde geniş siperli şapkalar ve uzun kollu giysiler giyilmelidir.
- Giysilerin dışında kalan vücut kısımlarına koruma faktörü (SPF) en az 15 olan losyonlar uygulanmalıdır. Bu losyonların bir kez uygulamasının yeterli olmadığı, terleme veya denize girme gibi hallerde uygulamanın sık sık tekrarlanması gerektiği unutulmamalıdır.
- Her birey kendi bedenini düzenli olarak muayene etmeli, şüpheli gördüğü oluşumlarda veya ani değişimlerde en kısa sürede bir plastik cerrah veya dermatoloji uzmanına danışmalıdır.